پامچال
پامچال(پریمولا ، گل نوروز)
اسم انگلیسی : Primorse
نام علمی : Primula SPP
خانواده :Primulaceae
گیاهشناسی:
گونه های متعدد پامچال بومی مناطق سرد و مرطوب هستند این جنس در ایران 6 گونه علفی دایمی زود رس و بهاره دارد که گونه های P. Heterochroma (پامچال الوان ، پامچال هفت رنگ یا هفت قبا ) . P . gaubaeana (پامچال لرستانی یا پامچال آرد آلود ) انحصاری ایران هستند . گیاهی چند ساله و گلها در گونه های مختلف این جنس از نظر شکل و رنگ بسیار زیبا و متنوع می باشند . شرایط زیستی گونه ها بسیار متفاوت است ، بعضی از آنها ویژه نواحی کوهستانی و صخره ای هستند و عده ای در مرداب و مناطق مرطوب و بالاخره در مناطق جنگلی می رویند . این گیاهان مقاوم به سرما و به عنوان گیاه گلدانی و حاشیه ای استفاده می شود . کشت و کار آن به نحوی انجام می شود که گیاه در عید نوروز به گل رود .
گلدهی:
به طور کلی ، گلدان های پامچال در یک شاسی سرد به تدریج در زمستان به گل می روند . برای تحریک گلدهی ، گونه های مختلف پامچال نیاز های ویژه ای دارند . به عنوان مثال P. Malacoides در شرایط روز کوتاه و دما خنک به گل می رود ولی روز های بلند، مانع گلدهی آن می شود . P . obconica نیاز به تیمار سرمایی و یا دوره نوری خاصی ندارد .
نیازها :
دما : پامچال به سرما مقاوم است ولی دمای مناسب برای رشد آن به طور متوسط 15-12 درجه سانتی گراد است . آنها را تا زمانی که 3 تا 4 جوانه گل دیده شود در دمای 5 تا 7 درجه سانتی گراد پرورش می دهند و زمانی که جوانه های گل دیده شدند ( دی –اسفنند )، می توان در دمای 13 درجه پیش رس کرد . مدت پیش رس کردن به طور معمول بین 2 تا 4 هفته است . اگر این عمل پیش از نمایان شدن جوانه های گل انجام شود به تشکیل گلهای ضعیف و برگ های زیاد می انجامد . پیش رس کردن در دما بالاتر از 13 درجه باعث بلند و ضعیف شدن ساقه گل می شود .
نور: در زمستان باید از نور کامل برخوردار باشد و در مواقع دیگر فقط جهت کاهش دما باید سایه ایجاد شود وگرنه گیاه به نور کامل نیازمند است.
رطوبت : نیاز آبی این گیاه بالاست و هرگز نباید خاک گلدان خشک شود . از نظر رطوبت نسبی گیاه به رطوبت بالا (90-70درصد ) نیاز دارد .
خاک و کود : بهترین خاک برای پامچال آمیخته ای از خاک باغچه (لوم ) ، خاکبرگ پوسیده و پیت به نسبت مساوی است . PH خاک اگر حدود 6 باشد رشد و نمو این گیاه رضایت بخش است . به آمیخته خاکی ، سوپر فسفات به مقدار معمول افزوده می شود . همچنین پامچال نیاز به نیتروژن و پتاسیم دارد . این گیاه در آمیخته های معمولی که از پیت استفاده نمی شود ، به شدت به کمبود آهن دچار می شود . استفاده از کودهای آهن دار همواره توصیه میشود .
افزایش :
پامچال با کشت بذر در مرداد و تقسیم بوته در پاییز افزایش می یابد . ولی روش اصلی آن بذ است. . بذر پامچال به سرعت زیوایی(viability) خود را از دست می دهد بنابراین باید بذر تازه کشت شود . بذرهای یکساله تا 50 درصد زیوایی خود را از دست می دهند . گفته شده که بذر آن برای تندیدن نیاز به نور دارد ، بنابراین بذرها وقتی در سطح کاشته شوند و بدون پوشش گذاده شوند به خوبی می تندند .
کاشت بذر آن بسته به منطقه از اواسط بهار تا اواخر بهار صورت می گیرد . 1تا 2 گرم بذر آن در یک متر مربع بستر آماده ، کشت می شود . بذر در محیط مرطوب و در 15 درجه سانتی گراد ظرف 2تا 3 هفته می تندد . در دمای بالاتر از 21 درجه تندش صورت نمی گیرد . و اگر در تابستان کاشته شود موجب بروز مشکلاتی می شود . . بنابراین با توجه به دمای محیط در زمان کاشت و نیاز این گیاه به هوای خنک ، فراهم کردن این شرایط به طور مصنوعی ضروری است . پس از 4 هفته ، گیاهانی که تا 3 سانتی متر رشد کرده اند به گلدانهای استکانی منتقل و وقتی که گیاهان بزرگتر شدند به گلدانهای نشائی منتقل می شود . در این انتقال جوانه های انتهایی آنها باید سالم بماند . در پاییز در دمای 10 درجه جوانه های گل تشکلی شده ، و در یک شاسی سرد به تدریج در زمستان به گل می نشیند .
منابع:
1-خلیقی ، احمد . 1370.گلکاری و پرورش گیاهان زینتی ایران ، انتشارات روزبهان ، تهران . 392 صفحه .
2-صانعی شریعت پناهی ، م. و م . فیاض . 1368. پرورش ، نگهداری و تکثیر گیاهان آپارتمانی . انتشارات سپهر ، تهران 376 صفحه .
3-مظفریان ، ولی اله . 1377 . فرهنگ نام های گیاهان ایران . نشر فرهنگ معاصر ، تهران . 740 صفحه .
4- ابراهیم زاده ، ا.و ی . سیفی . 1378. انبارداری و جابه جایی گل های بریده ، گیاهان سبز زینتی و گیاهان گلدانی (ترجمه ) . انتشارات اختر ، تهران . 239 صفحه.
5- Dole J. M . and H.F.Wilkins . 1999. Floriculture: principles and species . prentice – Hell, inc . New jersey,562 P.
6-Larson R. A .1980. Introduction to Floriculture. Academic press, Londen. 607P.
7-Brickell, C. 2003. A-Z Encyclopedia of Garden Plants . Dorling Kindersley Limited, Londen. 1128 P.
