گویند ضحاک در روزگاران دور بر نهاوند تسلط داشته است . منابع پهلوی او را یکی از هفت فرمانروای کوهستان معرفی می کنند در اساطیر باستان آمده است که ضحاک ۹۰۰سال پادشاهی کرد تلفیق تواریخ ایرانی و یونانی ضحاک را فاتح مملکت جمشیدیان و او را مسخر کننده و ساتراپ مملکت مدی ( ماد )می داند . منابع اوستایی ضحاک را اهریمنی بد کار معرفی کرده است و از او چنین یاد می کند ..

آن دیو بسیار نیرو مند دروغ آن آسیب جهان و زور مند ترین دیو  دروغی که اهریمن برای گزند جهان خاکی و مرگ راستی پدید آورد.

گویند ضحاک (ده اک)بوده است .ده اک ترکیبی است از ده (عدد) اک یعنی عیب  وی ده عیب را در جهان به وجود آورد  ده اک به عربی تبدیل به ضحاک شد.

گویند ضحاک برای معالجه مرض طاعون خود که در اثر آن دو مار بر دوش او بر آمده بودند هر روز جوانی را قربانی می کرد تا مغزش را به مار ها بخوراند و این کار مدت دویست سال به طور مستمر ادامه یافت و در اثر آن مظالم ضحاک به نهایت خود رسید مردم دیگر تحمل او را نداشتند و به رهبری کاوه آهنگر بر وی شوریدند

پس از غلبه کاوه بر ضحاک  کاوه با مشاوران خود به رایزنی پرداخت و در نتیجه فریدون۱ را که از فرزندان جمشید بود به پادشاهی بر گزیدندفریدون کاوه را بسیار گرامی داشت و به پاس خدماتش دستور داد منشور حکومت شهر های سپاهان عراق و نهاوند را به نام کاوه صادر کنند کاوه تا آخر عمر خود در این منصب باقی ماند. به فرمان فریدون چرم آهنگری کاوه را با جواهرات گران بها آراستند و آن را به نام درفش کاویانی خواندند پس از او هر پادشاهی آمد بر آن جواهری افزود . مورخین گویند که این پرچم در جنگ قاوسیٌه به دست اعراب افتاد  . مردم روستای تاریک دره نهاوند می گویند که ضحاک در آن ده اقامت داشته و نیز در روستای سر خلیج غاری به نام غار ضحاک  وجود دارد .۲

منابع:

۱-فریدون پسر آتبین ـatbin-یسنا صفحه ۱۱۴

۲-مجسمه ۲۸۰۰ساله -سر ضحاک-به موزه آذربایجان انتقال یافت.روزنامه اطلاعات شماره ۲۰۳۱۳صفحه۴-۱۷ مهر ماه ۱۳۷۳

یاقوت حموی -تاریخ معجم صفحه ۱۱۳

حمزة بن حسن اصفهانی سنی ملوک الارض و الانبیاء - ترجمه دکتر جعفر شعار صفحه ۳۲