نهاوند، دیرینه شهری باستانی

مشخصات:

نام فارسی: رازک

نام علمی: Humulus lupulus L

نام انگلیسی: Bine, Hopvine, Hops

نام تیره: Cannabinaceae

مقدمه:

رازک گیاهی علفی، چند ساله(به جزء گونه H.japonicus که یکساله می باشد) 2 پایه ، بالا رونده و دارای اعضای پوشیده از تارهای خشن است به حالت خودرو در جنگلها و اماکن پوشیده از درختچه ها و انبوه بوته ها می روید از اختصاصاتش اینست که به سهولت تحت تاثیر عوامل محیط قرار می گیرد و شکل متفاوت پیدا می کنند مانند آنکه در مناطق معتدله ساقه گیاه دارای دسته های فراوان فیبر می شود.

گياه شناسی:

رازک دارای برگهای متقابل ، دانه دار و مرکب از 3 تا 5 لوب نامساوی است. پایه نر آن ، گلهای کوچک به وضع مجتمع به صورت خوشه های مخصوص دارد..در پایه های ماده رازک ، گلهای به رنگ سفید مایل به حنائی به حالت مجتمع به صورت مخروطهای تقریباً کروی ظاهر می شود. میوه این گیاه فندقه است .. چون قسمت مورد استفاده این گیاه مجموعه گلهای ماده آن می باشد حتی اگر پایه های نر در مزرعه بوجود آمده باشند.آنها را از بین می برند بر اثر تحقیقات ارقام متنوعی از رازک بدست آمده است که بنام رازک سرخ رازک سبز رازک دورگ معروفند.

نيازاکولوژيکی:

از لحاظ نیاز های اکولوژیکی به آب و هوایی نسبتا خنک و متوسط دمای 15 تا 18 درجه سانتی گراد نیاز دارد. رازک در مناطقی می روید که دارای حداقل 550 تا 600 میلیمتر بارندگی می باشند رازک به خاک های دارای بافت لومی و غنی از ترکیبات کلسیمی و دارای pH تقریبا خنثی احتیاج دارد.

آماده سازی خاک:

پس از تسطیح زمین و اضافه کردن 40 تا 60 تن کود حیوانی کاملاً پوشیده شخم عمیقی به عمق 50 تا 80 سانتی متر زده می شود. دراین مرحله 65 درصد کودهای شیمیایی(ازت،فسفر،پتاس) مورد نیاز را به خاک اضافه می کنند. بهترین زمان برای شخم زمین اوایل تیر ماه تا اواسط مرداد می باشد. برای کاشت بهار می توان شهریور – مهر این عمل را انجام داد.

کاشت:

زمان کشت در فروردین یا حداکثر اردیبهشت ماه و بعد از معتدل شدن هواست . نحوه کشت و ازدیاد آن از کاشت  ریشه غده ای آن و روش کاشت آن درست مانند سیب زمینی و در عمق سه یا چهار سانتیمتری خاک بصورت کرته دادن است و نوک جوانه غده باید رو به بالا و سطح خاک باشد.در مناطق سرد سیر نیز امکان کاشت وجود دارد ولی روش آن مختلف است و باید ابتدا در گلدان کاشته و در محیطی نسبتا گرم نگهداری و در اوایل خرداد آنرا به محل اصلی منتقل و در زمین کاشت. هر گیاه باید با دیگری حدود یک متر و نیم فاصله داشته باشد.

زمان کشت تا مرحله نهايی(کاشت تا برداشت)4 ماه است.

روشهای تکثير:

بذر

قلمه ساقه

قلمه ريشه(درمقياس وسيع و تجاری)

داشت:

در اواسط فروردین جوانه زده و در تابستان رشد کامل نموده و تا اوایل پاییز سبز میماند. برای جلوگیری از رویش علفهای هرز، ریختن کاه به قطر 20 سانتیمتر در اطراف ساقه آن توصیه میشود. جوانه های ضعیف را باید از ساقه جدا کرد و قابل خوردن نیز هستند. رازک نباید گیاه دیگری بخصوص گلها را اجازه پرورش داد زیرا سوسک (بخصوص سوسک ژاپنی) و حشرات دیگر آن گیاهان بخصوص گل رز میتواند به گیاه منتقل و باعث ضایعه شوند.

برداشت:

برای برداشت بهتر است ریسمان ساقه را از بالای دار پیاده و جدا نموده و نزدیک به زمین (به زمین تماس نیابد) و در دسترس قرار داد و سپس برداشت محصول نمود.

رازک زمانی کاملا رسیده است که دو تغییر عمده در آن مشاهده شود: 

گل رشد کرده رنگ سبزی رو به زرد (سبز پسته ای روشن) دارد و وزن آن نیز بسیار سبک میشود.

2.اگر رازک را از ساقه جدا کنید و با کارد آنرا بطور افقی تا نیمه ببرید ، پودر زرد رنگ نسبتا تیره ای در میان کیسه های وسط گل (نهنج) دیده میشود که همان رازک مورد انتظار تلخ مزه برای طعم آبجو است.

موادموثره:

در ناحیه ی تحتانی فلس های گل های ماده حفرات حاوی مواد موثره وجود دارند. مواد موثره ی موجود در گل های ماده ترکیبات رزینی و اسانس می باشند که در این میان ترکیبات رزینی دارای اهمیت فوق العاده ای هستند. ترکیبات رزینی موجود در گلهای ماده ی رازک به دو دسته تقسیم بندی می شوند:

ترکیبات رزینی:آلفا اسید های تلخ  و بتا اسید های تلخ

خواص درمانی:

آرام بخش                                        

خواب آور

اشتها آور

تقويت معده

آرام کننده تمايلات جنسی

آنتی بیوتیک ملایم

مسهل

دردهای عصبی

حساسيتهای تنفسی و پوستی

کاربرد:

از عصاره ی حاصل از گل های ماده ی رازک:

 در صنایع نوشابه سازی

. رازک ویژگی‌های خاصی به ماء الشعیر می‌دهد. با رسوب پروتئین ها باعث شفافیت آن می‌شود. عطر خاصی به آن می‌بخشد.

درصنعت شامپو سازی

شامپوی رازک:

این شامپو دو کاره جدید همزمان ضمن رفع مشکل شوره سر ، موجب تقویت ریشه و پیاز موها شده که در نتیجه ضمن تنظیم ترشحات لایه سبوم ، موجب تقویت و استحکام موها میگردد . وجود عصاره گیاهان طبیعی و ویتامین های موجود در این محصولات موجب تقویت موهای ضعیف و بدون حالت شده و ضمنا موجب قوام و حالت دهندگی موهای خسته نیز خواهد شد.